محتوا
انواع حلال‌ها پلاستیک
۱- کلر
برای اولین بار بود که در سال ۱۷۷۴ گاز کلر توسط کارل شیله کشف شد، دانشمندان در ابتدا فکر می‌کردند که کلر حاوی مقدار بالایی اکسیژن است اما بعدها دریافتند که کلر خود نوعی عنصر بوده است. کلر با عدد اتمی ۱۷ و نماد Cl به عنوان یک اکسیدکننده قوی شناخته می‌شود و گاز بسیار سنگینی است، به طوری که استنشاق آن می‌تواند منجر به خفگی شود. با وجود اینکه کلر یک گاز سمی بوده اما در بخش‌های مختلف صنعتی و خوراکی نیز استفاده می‌شود.
ویژگی‌ها و کاربردهای کلر
- خواص کلر مشابه عناصر هم‌گروه خود فلوئور، برم و ید بوده است.
- در بخش تصفیه آب به عنوان یک عامل گندزدا و ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود، در مخازن آب آشامیدنی، استخرها و آب‌های راکد از کلر استفاده می‌کنند.
- حمل و نقل آن بسیار آسان بوده و به سهولت می‌توان از آن استفاده کرد.
- در مقایسه با سایر مواد ضدعفونی‌کننده هزینه بسیار پایین‌تری دارد به همین منظور به صرفه و اقتصادی بوده است.
- در ساخت و تهیه ضدعفونی‌کننده، سفیدکننده‌ها و مواد شوینده از کلر استفاده می‌شود تا تمام ویروس‌ها و باکتری‌ها را از بین ببرد.
- در بخش کشاورزی و تولید آفت‌کش‌ها و سم‌های کشاورزی از کلر به منظور از بین بردن عوامل بیماری‌زا استفاده می‌شود.
- در بخش دارویی و درمانی در ساخت بسیاری از داروهای کاهنده کلسترول خون، داروهای آرتروز، داروهای آلرژی‌های فصلی و همچنین ساخت لنز و عینک از این گاز شیمیایی استفاده فراوانی می‌شود.
- در بخش صنعت در تولید چیپ پنل‌های خورشیدی از سیلیکون استفاده می‌شود، ماده اولیه و سازنده سیلیکون کلر بوده است. در کنار این مواد از رزین بر پایه کلر هم استفاده می‌شود.
برای ادامه طرز تهیه کلر روی تیتر آن کلیک کنید.
۲- اسید استیک
ممکن است نام اسید استیک (acetic acid) در ابتدا برایتان آشنا باشد، از این ماده شیمیایی در صنایع بسیاری استفاده می‌شود، به طوری که ممکن است اکنون در خانه انواع مختلف اسید استیک در دسترستان باشد و یا در محل کار از آن استفاده کنید اما تا به حال متوجه آن نشده باشید.
امروزه اسید استیک با فرمول ساختاری C۲-H۴-O۲ را با نام‌های دیگری چون اسید متانوئیک، اسید متان کربوکسیلیک می‌شناسند، این ماده با وجود اینکه در دسته بندی اسیدها قرار گرفته قدرت و توان بسیار ضعیف و بوی تند و تیزی دارد. اسید استیکی که با آب ترکیب شده شدت اسیدی کمتر و توانایی ترکیب و حل شدن با اتانول، استون، دي اتيل اتر، گليسرول و بنزن را خواهد داشت. از اسید استیک در بخش‌های مختلف کشاورزی، پزشکی، تصفیه آب، داروسازی و… استفاده می‌کنند.
مشخصات فنی اسید استیک
| نام شیمیایی | اسید استیک | Acetic acid |
| فرمول ساختاری | CH۳COOH یا C۲H۴O۲ |
| نقطه ذوب و نقطه انجماد | ۱۶,۶ درجه سانتی‌گراد( محلول ۱۰۰٪) |
| وزن مولکولی | ۶۰,۰۵ g/mol |
| نقطه جوش | ۱۱۸ درجه سانتی گراد |
| شکل ظاهری | شفاف و بی رنگ |
انواع اسید استیک
- اسید استیک خوراکی: به طور کلی از اسید استیک علاوه بر بخش صنعتی در بخش خوراکی هم استفاده می‌شود. در بخش خوراکی، همه اسید استیک را به نام سرکه می‌شناسند که مزه ترش و تیزی دارد. سرکه خواص اسیدی بسیار پایینی دارد و از تخمیر اتانول به وجود می‌آید، میزان غلظت اسید آن در بخش پخت و پز حدود ۵ درصد و در ترشی تا ۱۸ درصد هم خواهد رسید.
برای ادامه مطلب اسید استیک و کاربرد آن در صنایع پلاستیک روی تیتر آن کلیک کنید.
۳- ایزوپروپیل استات
ایزوپروپیل استات مایعی بی رنگ با بویی خاص شبیه بوی میوه می‌باشد. یک ترکیب ارگانیک است که محصول استرینگ اسید استیک و ایزوپروپانول است. فرمول مولکولی این استر C۵H۱۰O۲ یا ((CH۳)۲CHCOOCH۳) و وزن مولکولی آن ۱۰۲,۱۳ گرم بر مول می‌باشد.
| فرمول مولکولی | C۵H۱۰O۲ |
| جرم مولی | g mol−۱ ۱۰۲,۱۳ |
| چگالی | ۰,۸۷ g/cm۳ |
| دمای ذوب | ۷۳- درجه سلسیوس ، ۹۹- درجه فارنهایت، ۲۰۰ کلوین |
| دمای جوش | ۳۶۲ K ،۸۹ °C |
| انحلال پذیری در آب | ۴,۳ ( g/۱۰۰ mL (۲۷ °C |
ایزوپروپیل استات در مواد آلی حلالیت قابل ملاحظه ای دارد. به همین دلیل به عنوان یک حلال برای سلولز، پلاستیک، روغن و چربی استفاده می‌شود.
ایزوپروپیل استات در نوشیدنی های الکلی یافت می‌شود. این ماده از میوه هایی همچون خربزه، سیب، موز، سیاه دانه و روغن انگور استخراج می‌شود همچنین یکی از عناصر طعم دهنده است که در پنیر چدار، سویا، آبجو، شراب قرمز و شراب سفید هم وجود دارد.
این ماده در دما و فشار معمولی پایدار بوده و با هیدروکسید های فلز قلیایی مانند هیدروکسید سدیم، اسید نیتریک و اکسید کننده های قوی ناسازگار است.
تولید ایزوپروپیل استات
ایزوپروپیل استات طی یک فرآیند تقطیر واکنشی بین اسید استیک و ایزوپروپانول با خلوص بالایی تولید می‌شود. البته، با توجه به اینکه در این واکنش انرژی زیادی صرف می‌شود، یک فرآیند تقطیر با حرارت متفاوت برای کاهش هزینه و ذخیره انرژی پیشنهاد می‌شود.
برای ادامه مطلب ایزوپروپیل استات و کاربرد آن در صنایع پلاستیک روی تیتر آن کلیک کنید.
پایدارکننده و امولسیفایر پلاستیک
اسید استئاریک
اسید استئاریک (stearic-acid ) یکی از شایع‌ترین اسیدهای چرب و بسیار ضعیف است که امروزه به عنوان یک چربی کاملا اشباع شده شناخته می‌شود. اسید استئاریک از ترکیب با اسید پالمتیک به وجود آمده و در مقایسه با سایر چربی‌ها میزان کلسترول کمتری دارد، این ماده به هیچ عنوان در آب حل نمی‌شود.
حلال این اسید اتانول بوده و به راحتی در آن حل می‌شود. به همین دلیل از آن به عنوان ماده اولیه در ساخت روغن‌های نباتی نیز استفاده می‌کنند اما نکته قابل توجه این است که مقدار اسید استئاریک موجود در روغن حیوانی بیشتر از روغن‌های نباتی است. اسید استئاریک سفید رنگ و ظاهری شبیه به دانه‌های ماسه دارد.
مشخصات فنی اسید استئاریک
| نام ماده | اسید استئاریک |
| فرمول ساختاری | C۱۸H۳۶O۲ |
| قابلیت انحلال | قابلیت انحلال در آب بسیار ضعیف |
| ظاهر | جامد و دانه‌های سفید رنگ |
روش تولید اسید استئاریک
برای تولید اسیداستئاریک روش‌های مختلفی وجود دارد. یکی از روش‌های تولید آن استفاده از ماده پرکلرواتیلن تجزیه حرارتی هگزاکلرواتان در دمای بالا بوده است، در این واکنش شیمیایی علاوه بر ساخت اسید استئاریک محصولات دیگری چون کربن تترا کلراید، هیدروژن کلراید و هگزا کلرو بوتادین به وجود خواهد آمد.
روش دیگر تهیه و ساخت اسید استئاریک استفاده از دی کلرو اتان و کلر با استفاده از کاتالیزورهای پتاسیم کلرید، آلومینیوم کلرید یا کربن فعال بوده است، البته در هر واکنش شیمیایی تنها یک محصول تولید نخواهد شد بلکه ممکن است در یک واکنش ۱۰ محصول یا حتی بیشتر تولید شود در این واکنش هم علاوه بر اسید اسئاریک، تترا کلرواتیلن هم ساخته و آزاد خواهد شد.
برای ادامه مطلب اسید استئاریک در صنعت پلاستیک روی تیتر آن کلیک کنید.
آسکوربیک اسید
آسکوربیک اسید ترکیبی آلی با فرمول C۶H۸O۶ است که در گذشته هگزورونیک اسید نامیده می‌شد. این ترکیب، جامد سفید رنگی است که البته در صورت وجود ناخالصی در برخی نمونه‌ها به رنگ زرد می‌زند. آسکوربیک اسید به خوبی در آب حل می‌شود و محلول اسیدی ضعیفی ایجاد می‌کند. همچنین عامل کاهنده‌ی ضعیفی به شمار می‌رود.
آسکوربیک اسید دو انانتیومر (ایزومر‌های آینه‌ای) دارد که با پیشوندهای L (برای Levo) و D (برای Dextro) نشان داده می‌شوند.
L-آسکوربیک اسید، ایزومری است که بیشتر با آن سروکار داریم. این ایزومر به صورت طبیعی در بسیاری از خوراکی‌ها وجود داشته و یکی از حالات (ویتامر) ویتامین C یا ث است. ویتامین ث ماده‌ای ضروری برای ادامه‌ی حیات انسان و بسیاری از جانداران دیگر است.
کمبود ویتامین ث می‌تواند باعث بیماری اسکوروی شود که در گذشته در میان دریانوردانی که راهی سفرهای دریایی طولانی می‌شدند، بسیار شایع بود. ویتامین C به عنوان افزودنی غذایی و مکمل غذایی به خاطر خاصیت آنتی‌اکسیدانی‌اش استفاده می‌شود. ایزومر D-آسکوربیک اسید را می‌توان به شکل شیمیایی تولید کرد اما نقش زیستی مهمی ندارد.
به طور کلی آسکوربیک اسید را می‌توان از دو لحاظ شیمیایی و زیستی به طور مفصل بررسی کرد. در این مقاله سعی کردیم که از دید شیمیایی بررسی کامل داشته و گریزی هم به مسائل زیستی این ترکیب بزنیم.
ویژگی‌های شیمیایی اسکوربیک اسید
اسیدیته
آسکوربیک اسید یک کربوکسیلیک اسید وینی‌لوگ بوده و در صورتی که پروتون یکی از هیدروکسل‌هایش را از دست بدهد، به آنیونی به نام آسکوربات تبدیل می‌شود. این ویژگی از مشخصه‌های ریداکتون‌ها (Reductones) است. ریداکتون‌ها، اندیول‌هایی هستند که در ساختارشان یک گروه کربونیل در همسایگی گروه اندیول وجود دارد. در آنیون آسکوربات یک حالت رزونانسی در یکی از الکترون‌ها دیده می‌شود که در تصویر زیر قابل مشاهده است:
به همین دلیل خاصیت اسیدی آسکوربیک اسید بیشتر از چیزی است که از ترکیبی با یک گروه هیدروکسیل ایزوله انتظار داریم.
