متیلن کلراید چیست؟ [مشخصات،جایگزین و کاربرد ها دی کلرو متان]

متیلن کلراید چیست؟

متیلن کلراید چیست و چه کاربردهایی دارد؟ متیلن کلراید در چه صنایعی بیشترین کاربرد را دارد؟ متیلن کلراید (Methylene Chloride) با فرمول شیمیایی  CH₂Cl₂ یک حلال آلی است، اما این ماده در آب حلال نیست. متیلن کلراید در صنایع زیادی کاربرد دارد. کاربرد اولیه این ماده استفاده به عنوان حلال در پاک کننده‌های رنگ است. همچنین این ماده در تولید مواد غذایی، فرایند ساخت دارو، برای جدا کردن کافئین از قهوه و چای، صنایع رنگ و موارد دیگر کاربرد دارد. متیلن کلراید با نام دیگر دی کلرو متان (DCM) شناخته شده است. این ماده به صورت کلی غیر قابل اشتعال است، اما قرار گرفتن آن در مجاورت رطوبت، گرما، دی اکسید کربن و اسید هیدروکلریک باعث به وجود آمدن گاز فسژن که یک ترکیب شیمیایی سمی است می‌شود.

خرید متیلن کلراید

روش نگهداری متیلن کلراید

متیلن کلراید ماده‌های فرار است و باید در انبارهایی با تهویه و شرایط مناسب، انبارهای خشک و خنک نگهداری شود.

متیلن کلراید را در ظروف مناسب و در بسته نگهداری کنید.

ظروف نگهداری متیلن کلراید در قفسه‌های محکم و به دور از ماده‌هایی که باعث انتشار گاز فسژن مانند (دی اکسید کربن و اسید هیدروکلریک) می‌شود، نگهداری کنید.

این ماده باید به دور از گرما، احتراق، فلزها و نور نگهداری شود.

مشخصات فنی متیلن کلراید

آیا متیلن کلراید قطبی است؟

متیلن کلراید ماده‌ای قطبی است اما با آب قابل ترکیب نیست. میزان حلالیت متیلن کلراید در آب مساوی با 2 میلی گرم در  100 میلی لیتر در دمای 20 درجه سانتیگراد است. متیلن در بسیاری حلال‌های آلی محلول است.

خطرات و عوارض متیلن کلراید

قبل از استفاده بهتر است از خطرات و عوارض متیلن کلراید آگاه باشید . متیلن کلراید نسبت به هیدروکربن‌های هالوژنه دیگر سمیت کمتری دارد اما با این حال باعث به وجود آمدن مشکلاتی می‌شود که این مشکلات شامل موارد زیر هستند.

متیلن کلراید باعث آسیب به سیستم عصبی مرکزی و مغز می‌شود، همچنین سازمان حفاظت از محیط زیست این ماده را سرطان زا می‌داند و اعلام کرده‌اند این ماده باعث به وجود آمدن مشکلات جدی برای قلب و سرطان ریه و کبد می‌شود. همچنین این ماده باعث به وجود آمدن تومور خوش خیم غدد می‌شود.

استنشاق این ماده باعث به وجود آمدن سرگیجه، حالت تهوع، سرگیجه، خستگی، سرفه، مشکلات تنفسی، سردرد و استفراغ می‌شود، که در موارد شدیدتر باعث خفگی و مرگ می‌شود. در صورت استنشاق این ماده، بلافاصله از فضای آلوده به متیلن کلراید فرد را دور کنید تا در معرض هوای آزاد قرار بگیرد و به پزشک مراجعه کنید.

متیلن کلراید باعث به وجود آمدن مشکلات پوستی و التهاب می‌شود و در موارد شدیدتر باعث سوختگی شدید پوست و از بین بردن بافت آن می‌شود. اگر به این مشکل برخورد کردید لباس‌های آلوده به متیلن کلراید را عوض کنید، پوست را بشویید و در صورت سوزش زیاد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

اگر متیلن کلراید با چشم تماس پیدا کند،  باعث سوزش شدید آن می‌شود که بلافاصله باید آن را به مدت 30 دقیقه بشویید و حتماً به پزشک مراجعه کنید.

قرار گرفتن بانوان باردار در کنار متیلن کلراید باعث به وجود آمدن مشکل جدی برای جنین می‌شود و بر روی سیستم عصبی تأثیرگذار است.

در صورت بلع متیلن کلراید فوراً با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید، چون امکان تبدیل آن به مونوکسید کربن وجود دارد و ماده‌ای سمی در بدن به وجود می‌آید.

ایمنی کار با متیلن کلراید 

هنگام کار با ماده‌ی متیلن کلراید توصیه می‌شود موارد ایمنی زیر را در نظر داشته باشید تا از به وجود آمدن مشکلات جدی پیشگیری کنید.

• هنگام کار کردن با متیلن کلراید حتماً از لباس محافظ، دستکش ایمنی، عینک و کفشی که کل پاها را بپوشاند، استفاده کنید.
• کار کردن با ماده متیلن کلراید باید در محیطی با تهویه مناسب و یک محیط با سیستم خروج گاز انجام شود.
• اگر هنگام کار کردن با متیلن کلراید آتش سوزی شد، شعله‌ها را با پودر شیمیایی خشک، اسپری آب، فوم و دی اکسید کربن مهار کنید.
• متیلن کلراید در تماس با آب ممکن است اسید کلریدریک خورنده به وجود بیاورد.
• برای حمل و نقل متیلن کلراید به هیچ وجه از ظروف پلاستیکی استفاده نکنید.
• متیلن کلراید دارای اثر بیهوش کنندگی است پس در فضایی با تهویه کاملاً مناسب با آن کار کنید.

کاربرد های متیلن کلراید

متیلن کلراید در صنایع مختلفی کاربرد دارد و به عنوان یک حلال کاربردی از آن در صنایع مختلفی استفاده می‌شود.

کاربرد متیلن کلراید در صنایع غذایی و دارویی

متیلن کلراید در صنایع دارویی (برای استخراج مواد شیمیایی، تولید داروهای استروئیدی، ویتامین، آنتی بیوتیک)، صنایع غذایی و آشامیدنی، از بین بردن کافئین در چای و قهوه، به عنوان طعم دهنده در صنایع غذایی قابل استفاده است.

مصارف خانگی متیلن کلراید

متیلن کلراید به عنوان یک حلال برای از بین بردن رنگ و لاک از سطوح قابل استفاده است که البته سازمان حفاظت از محیط زیست ایالات متحده، متیلن کلراید را ماده‌ای مضر و سمی اعلام کرده است.

سایر کاربردهای متیلن کلراید

• عکاسی (به عنوان حلال برای تولید فیلم)
• صنایع چسب و جوهر
• فراوری ادویه جات
• به عنوان عاملی چربی زدا
• استخراج مواد شیمیایی
• تولید کفپوش
• تابلوهای مدار چاپی (حلال تمیز کننده)
• در تولید فوم‌های پلی اورتان
• صنایع ساختمان
• تولید الیاف مصنوعی
• آزمایشگاه‌های تحقیقاتی
• صنعت آسفالت سازی
• قابل استفاده در اسپری‌های مو
• کاربردی در تصفیه و خالص سازی
• به عنوان حلال برای چاپ بر روی لباس
• تولید محصولات خودرو (چربی زدای فلزات)
• به عنوان مواد اولیه برای تولید فلوروکربن
• صنایع الکترونیک (حلال تمیز کننده و براق کننده فلز)
• به عنوان ضد عفونی کننده محصولات کشاورزی مانند (بعد از برداشت دانه‌ها و توت)
• در کارخانه‌های تولید کفش و زیره کفش به عنوان مواد شوینده کاربرد دارد.
• به عنوان آئروسل برای تولید اسپری رنگ و حشره کش به دلیل دارا بودن خاصیت فرار آن
• قابل استفاده در مهندسی عمران برای جدا کردن قیر از مواد سخت

جایگزین متیلن کلراید

دلیل جایگزینی متیلن کلراید، مربوط به از دست دادن فرزندان چند خانواده بود که پس از ملاقات افراد سازمان حفاظت در واشنگتن تقاضای حذف متیلن در پاک کننده‌های رنگی را داشتند. اما چه ماده‌ای جایگزین متیلن کلراید شد؟ در ابتدا، NMP  که در نوارهای رنگی استفاده می‌شد جایگزین متیلن کلراید شد و پس از آن به دلیل آسیب به بانوان باردار مجدداً ممنوع شد. متیلن کلراید در ابتدا دارای عملکرد خوبی بود اما NMP نیز باعث به وجود آمدن خطرات زیست محیطی گردید که باعث تحقیقات گسترده‌تر دانشمندان دانشگاه ماساچوست شد که به فکر محصول جایگزین بهتری برای متیلن کلراید و NMP  باشند. اما به صورت کلی جایگزین‌های متیلن کلراید موارد زیر هستند.

• NMP
• حلال‌های سبز
• محصولات غیر شیمیایی

ویژگی حلال سبز نسبت به متیلن کلراید

حلال سبز نسبت به متیلن کلراید سمیت کمتری دارد، همچنین کارایی حلال سبز نسبت به نمونه‌های خارجی بیشتر است.

استاندارد حد مجاز متیلن کلراید

25 قسمت متیلن کلراید در هر میلیون قسمت هوا استاندارد مجاز قرار گرفتن در معرض متیلن کلراید است. این به این معنی است که در طول یک دوره به هشت ساعت اشاره می‌شود، که کارفرما باید الزامات مربوط به حفاظت سلامت کارگران را رعایت کند.

اگر متیلن کلراید در مواد غذایی استفاده شود، سازمان غذا و دارو محدودیت‌هایی را برای مقدار ماده‌های شیمیایی که به عنوان پس مانده در مواد غذایی می‌ماند، لحاظ می‌کند.

در نوامبر 2019، تولید و فروش متیلن کلراید برای مصرف کننده‌ها، در مواد بر طرف کننده رنگ غیر مجاز اعلام شد و خطرات جدی را برای انسان به وجود می‌آورد.

بسته بندی متیلن کلراید 

بسته بندی متیلن کلراید، بشکه‌های 250 کیلوگرمی می باشد. حداقل زمان مجاز تعیین شده برای نگهداری متیلن کلراید دو سال بعد از تاریخ بسته بندی است.

اثرات متیلن کلراید بر روی لایه ازن

متیلن کلراید ماده‌ی دودزا یا مضری بر روی لایه ازن نیست و سازمان انرژی آمریکا عمر آن را کوتاه می‌داند یعنی قبل از رسیدن به لایه ازن تجزیه شده است.