محتوا
فرمالدهید چیست؟
Formaldehyde (فرمالدهید) نام‌های دیگر آن، فرمالین، متانال، متیلن اکسید و متیل آلدهید میباشد. فرمول مولکولی آن CH2O است و دارای گروه عاملی کربونیل (C=O) میباشد. فرمالدهید یک مولکول مسطح و به شکل مثلث است. این ماده، گازی بی‌رنگ است که بوی تند و زننده دارد و کوچک‌ترین آلدهید محسوب میشود.
فرمالین مولکولی قطبی است
الکترونگاتیوی بیش‌تر اکسیژن نسبت به کربن، این مولکول را به یک مولکول قطبی تبدیل کرده است. به همین دلیل، متانال در حلال‌های قطبی نظیر آب و اتانول حل میشود.
- دمای جوش فرمالین : 19.3 درجه سانتی گراد
- دمای ذوب فرمالین : منفی 92 درجه سانتی گراد
- جرم مولی فرمالین : 30.03 g/mol
- چگالی فرمالین: گاز 1 kg/m3
ويژگي های مهم فرمالدهيد
یکی از ویژگی‌های مهم فرمالدهید، حلالیت آن در آب است. فرمالین به راحتی در آب حل میشود و معمولا به عنوان محلول 37٪ در آب توزیع میشود. این ماده در دمای محیط به صورت گاز وجود دارد ولی این قابلیت را دارد که درون آب حل شود! فرمالین، محلول آبی فرمالدهید با غلظت ۳۷ درصد است.
با حل شدن فرمالدهید در آب، این ماده پلیمریزه میشود و مونومرهایی کوچک با فرمول HCHO ایجاد می‌گردد. فرمالین تهیه شده از محلول ۳۷ درصد آبی فرمالدهید، درصد ناچیزی از متانول را در درون خود جای داده است. متانول در روند کار پلیمریزاسیون اثر دارد.
فرمالدهید از کدام خانواده است؟
فرمالدهید از خانواده آلدهیدها است و خواصی مشابه این گروه دارد. یکی از تفاوت‌های بارز این ماده با دیگر مواد این خانواده که باعث تمایز فرمالدهید هم شده، واکنش پذیری بالای آن است. همین نکته موجب واکنش آب با فرمالدهید برای تولید فرمالین است.
فرمالدهید یک الکتروفیل قوی است. این ماده در واکنش‌هایی شرکت می‌کند که موضوع آن جانشینی الکتروفیلی آروماتیک با ترکیبات آروماتیک است. علاوه بر این، فرمالدهید و فرمالین با توجه به ویژگی الکتروفیلی خود با آلکان‌ها، واکنش افزایشی الکتروفیلی ایجاد می‌کنند.
تفاوت فرمالدهید گازی با گازهای نجیب
رفتاری که فرمالدهید گازی از خود نشان می‌دهد کاملا مغایر با رفتار گازهای نجیب است.گاز فرمالدهید در دمای بسیار پایین یا فشار زیاد، قادر است با اکسیژن، واکنش نشان داده، اکسید شود و اسید فرمیک تولید کند. به همین علت است که توصیه میشود محلول فرمالین یا دیگر محلول‌های تولید شده از فرمالدهید در ظروف در بسته نگهداری شود تا قابلیت نفوذ هوا به آنها وجود نداشته باشد.
روش های تولید فرمالدهید
فرمالين به دو صورت طبيعي و صنعتي توليد مي‌شود.
روش‌هاي طبيعي تولید فرمالين (فرمالدهید)
- در روش طبيعي کافی است ترکیبات حاوی کربن به صورت ناکامل و ناقص بسوزند تا حاصل آن یک گاز با بوی تند به نام فرمالین باشد.
- آتش گرفتن چوب به ویژه چوب درختان در آتش سوزی‌هایی که در جنگل‌ها به وجود می‌آید، منبع اصلی تولید این گاز است.
- فرمالدهید در دود سیگار یافت میشود.
- تحقیقات اثبات کرده که در دود اگزوز، مقادیری از فرمالین وجود دارد.
- این ماده به صورت طبیعی در جو تولید میشود. از واکنش اکسیژن با موادی چون متان و یا حتی سایر هیدروکربن‌ها فرمالدهید تولید میشود. نورخورشید مهم‌ترین عامل برای ایجاد چنین واکنشی است.
- برخی از دانشمندان بر این باورند که از فرآیندهای برخی از هیدروکربن‌ها به صورت متابولیسمی، فرمالین تولید می شود.
تولید صنعتی فرمالدهید
- کارخانه‌های تولید کننده با کیفیت‌های متفاوتی این ماده را تولید می‌کنند. هر کدام از کارخانجات تولید کننده فرمالدهید، بسته به میزان اطلاعات علمی خود، درجه ای از کیفیت این محصول را ارائه می‌دهند.
- راهکارهای زیادی برای تولید صنعتی فرمالدهید به کار گرفته شده است اما در حال حاضر این ماده از متانول و اکسید کردن کاتالیزوری این ماده به دست می‌آید. کاتالیزرو به کار رفته در این روش نیز متفاوت است. در برخی از کارخانه‌ها از مخلوط مولیبدن با اکسید آهن استفاده میشود و برخی دیگر از نقره فلزی به عنوان کاتالیزور استفاده می‌کنند.
- اگر برای تولید فرمالدهید از مولیبدن و اکسید آهن استفاده شود، دمای ۴۰۰ درجه دمای واکنش متانول با اکسیژن بوده و منجر به تولید فرمالدهید میشود تا با استفاده از آنفرمالین تولید گردد. اما اگر از نقره فلزی استفاده شود، دمای واکنش ۶۵۰ درجه خواهد بود.
کاربرد های فرمالین :
این ترکیب از پرمصرف‌ترین مواد شیمیایی در صنایع است. عمده‌ترین استفاده فرمالدهید در تولید رزینها میباشد. از رزینهایی که در ساخت آنها از فرمالدهید استفاده میشود میتوان به رزینهای فنل فرمالدهید و آمینو رزینها (اوره و ملامین فرمالدهید) اشاره نمود.
کاربرد فرمالین در صنعت
- صنایع رنگسازی
- در رزین سازی
- محلول‌های ضدعفونی کننده برای از بین بردن باکتری ها مانند گلوتار آلدهید میباشد.
- فیکساتیو در آماده سازی نمونه های بافتی، تشریح آناتومیک و بررسیهای بافت شناسی
- توليد چسب
- صنایع تولیدات چوبی از قبیل HDF، MDF، نئوپان، تولید تخته سه لایی
- ساخت اسفنجهای قالب‌گیری شده و تولید اسفنجهای عایق
- صنعت پتروشيمي
- به عنوان یک ماده استریل‌کننده و ضد عفونی‌کننده
- صنایع تولید پلیمر
- تولید سایر ترکیبات شیمیایی
- تولید مواد منفجره
- به عنوان منومر در تولید پلیمرهای آمینوپلاست
- صنایع کلید و پریز
- صنایع برق
- ماده ضد عفونی کننده در مرغداری ها و بیمارستان‌ها
- ماده اولیه اصلی در تولید هگزامین
- ضد عفونی کردن وسایل دندانپزشکي
- استفاده در فرمولاسیون مایع دستشویی، ظرفشویی و شامپو سر به عنوان نگه‌دارنده
- تولید واکسن و داروهای ضد عفونی
- صنعت كشاورزي و توليد آفت‌كش‌ها
- لاستيك‌سازي
- صنعت نساجي
نكات ايمني کار با فرمالین
بخارات فرمالدهيد سمي است و از طریق پوست جذب میشود. فرمالدهید توسط آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) به عنوان ماده‌ای سرطان‌زا معرفی شده است. در گذشته به دلیل خواص نگه‌دارنگی و میکروب‌کشی‌اش، از آن در مایعات دستشویی و ظرفشویی استفاده می‌شد؛ اما در حال حاضر استفاده از آن ممنوع است. از جمله جایگزین‌های آن میتوان به ایزو تیازولین و اکسیدین اشاره کرد.
کارکنان باید در هنگام کار با فرمالین نکات زیر را رعایت کنند :
- کار با فرمالین باید در فضایی با تهویه مناسب انجام گیرد.
- نبايد با دهان، فرمالین را پی پت كرد.
- سیگار کشیدن ، خوردن و آشامیدن در محل نگه‌داري فرمالين، ممنوع است.
- در هنگام کار با فرمالین باید از دستکش‌های پلاستیکی ضخیم، روپوش آزمایشگاه، کفش‌های جلوبسته و پوشیده، عینک محافظ و یا محافظ صورت استفاده كرد.
- در صورت برخورد چشمی یا پوستی با فرمالین بايد چشم یا محل مورد نظر را به مدت ۱۵ دقیقه با مقادیر زیادي آب شستشو دهیم.
- فرمالین را دور از اسید کلریدریک (جوهرنمک) نگه داری کنيد، زیرا ترکیب بخار آن با اسید کلریدریک ایجاد یک ماده کارسینوژن بسیار قوی به نام دی کلرومتیل اتر می‌كند.
- فرمالین باید دور از حرارت نگهداری شود.
- برای دور ریختن فرمالین، آن را در ظروف شیشه‌ای نشت ناپذیر بريزسد و جدا از پسماند‌های بیمارستانی دفع كنيد.
- در صورتی که محلول فرمالدهید ریخت، آن را به وسیله یک جسم جاذب، مانند کاغذ خشک یا ماسه نرم جمع آوری کنید.
- از دست زدن به فرمالین ریخته شده بدون دستکش اجتناب کنید.
- از ورود فرمالین به مجاری فاضلاب و فضاهای در بسته خودداری کنید.
بسته بندی فرمالدهید
فرمالدهید صنعتی در گالن 20 لیتری و فرمالین آزمایشگاهی در گالن 2.5 لیتری موجود میباشد.
خريد و فروش فرمالدهید
در صورتی‌که تولیدکننده فرمالدهید، واردکننده و یا تامین‌کننده این ماده‌اید، می‌توانید نسبت به معرفی شرکت و مواد خود از امکانات شیمی بازار استفاده کرده و فعالیت خود را از طریق این پلتفرم در فضای کسب و کار آنلاين، گسترده‌تر و با هزینه‌ای مناسب‌تر توسعه دهید. با امکاناتی همچون ایجاد پروفایل اختصاصی شرکت و درج آگهی فروش در شیمی بازار به آسانی ممکن خواهد بود.
