اسید استئاریک چیست؟ (روش تولید و کاربرد استئاریک اسید)
اسید استئاریک (stearic-acid) یکی از شایعترین اسیدهای چرب و بسیار ضعیف است که امروزه به عنوان یک چربی کاملا اشباع شده شناخته میشود. اسید استئاریک از ترکیب با اسید پالمتیک به وجود آمده و در مقایسه با سایر چربیها میزان کلسترول کمتری دارد، این ماده به هیچ عنوان در آب حل نمیشود.
حلال این اسید اتانول بوده و به راحتی در آن حل میشود. به همین دلیل از آن به عنوان ماده اولیه در ساخت روغنهای نباتی نیز استفاده میکنند اما نکته قابل توجه این است که مقدار اسید استئاریک موجود در روغن حیوانی بیشتر از روغنهای نباتی است. اسید استئاریک سفید رنگ و ظاهری شبیه به دانههای ماسه دارد.
محتوا
مشخصات فنی اسید استئاریک
نام ماده | اسید استئاریک |
فرمول ساختاری | C18H36O2 |
قابلیت انحلال | قابلیت انحلال در آب بسیار ضعیف |
ظاهر | جامد و دانههای سفید رنگ |
روشهای تولید اسید استئاریک
برای تولید اسیداستئاریک روشهای مختلفی وجود دارد. یکی از روشهای تولید آن استفاده از ماده پرکلرواتیلن تجزیه حرارتی هگزاکلرواتان در دمای بالا بوده است، در این واکنش شیمیایی علاوه بر ساخت اسید استئاریک محصولات دیگری چون کربن تترا کلراید، هیدروژن کلراید و هگزا کلرو بوتادین به وجود خواهد آمد.
روش دیگر تهیه و ساخت اسید استئاریک استفاده از دی کلرو اتان و کلر با استفاده از کاتالیزورهای پتاسیم کلرید، آلومینیوم کلرید یا کربن فعال بوده است، البته در هر واکنش شیمیایی تنها یک محصول تولید نخواهد شد بلکه ممکن است در یک واکنش 10 محصول یا حتی بیشتر تولید شود در این واکنش هم علاوه بر اسید اسئاریک، تترا کلرواتیلن هم ساخته و آزاد خواهد شد.
روش دیگر تولید اسید استئاریک تولید پرکلرواتیلن از کلراسیون پروپان و پروپیلن در راکتور میباشد و از لحاظ اقتصادی این راه بسیار مقرون به صرفهتر از سایر راههای پیشنهادی بوده است.
اما بهترین و کاربردیترین روش تولید اسید استئاریک اضافه کردن آن به چربی حیوانی و آب در دما و فشار بسیار بالا است و فرآورده نهایی این ترکیب شیمیایی هیدرولیز تریگلیسیریدها خواهد بود اما به طور کلی اسید استئاریک را میتوان از راه هیدروژنه کردن با روغنهای گیاهی اشباع نشده تولید کرد.
کاربردهای اسید استئاریک
- در صنعت ریختهگری برای جدا کردن گچ از قالب از اسید استئاریک استفاده میشود.
- از آن در ساخت شمع و پارافین نیز استفاده میشود، خاصیت غیرقابل حل شدن آن در آب باعث شده تا مدت زمان سوختن شمع نیز افزایش پیدا کند.
- در صنعت آرایشی و بهداشتی از این اسید به وفور استفاده میشود؛ در ساخت انواع شامپوها، لوسیونهای بدن، نرم کنندهها و صابونها.
- در بخشهای صنعتی چون تولید و ساخت رنگ، روغنهای صنعتی، روغن موتور و روانکنندههای صنعتی از آن استفاده میشود.
- از اسید استئاریک در تهیه پاستیلهای رنگی، شربت، نبات و قند نیز استفاده میشود.
- قابل استفاده در تولید پلاستیک و ساخت ظروف و ابزار پلاستیکی.
- قابل استفاده در ساخت و تهیه داروهای درمانی چون روانکنندهها و قرصها.
- از اسید استئاریک در ساخت پاککنندههای آرایشی نیز استفاده شده است.
نکات ایمنی و عوارض استئاریک اسید
استئاریک اسید به هیچ عنوان سمی و آلوده نیست اما در حین کار با آن بهتر است در معرض بخار ناشی از ترکیب این اسید با سایر مواد شیمیایی قرار نگیرید، بخار ناشی از این ماده ممکن است به چشم و پوست شما آسیب وارد کند. از طرفی؛ در صورت تماس با پوست دست بهتر است با استفاده از شوینده مناسب و با آب آن را شستوشو دهید و در صورت استنشاق بهتر است فرد را به هوای آزاد منتقل کنید.
نکات و موارد ایمنی که در مورد اسید استئاریک باید بدانید شامل موارد زیر است.
- هنگام کار با اسید استئاریک از عینک مخصوص آزمایشگاه، روپوش و دستکش مخصوص استفاده کنید.
- در صورت استنشاق اسید استئاریک، باعث به وجود آمدن سرفه، تنگی نفس و خس خس میشود.
- در صورت تماس اسید استئاریک با چشم باعث خارش، سوزش و ایجاد آسیب میشود. در صورتی که این ماده با چشمها تماس پیدا کرد، 15 دقیقه آن را شستشو دهید.
- اسید استئاریک ترکیبی اشتعال پذیرا است، پس باید در محیطی خشک و خنک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود.
- این ماده باید به دور از مواد اکسید کننده، احیا کننده، بازها و آتش زا نگهداری شود.
- در صورتی که اسید استئاریک تجزیه شود، مادههای خطرناک مانند مونوکسید کربن تولید میشود.
انواع اسید استئاریک:
اسید استئاریک بسته به درصد خلوصی که دارد و همچنین منبع تولید آن، دو نوع دسته بندی دارد. در این قسمت سعی داریم شما را با دسته بندی های مختلف این ماده آشنا کنیم. تا در صورت نیاز به این ماده، بتوانید بهترین تصمیم را اتخاذ کنید.
دسته بندی اسید استئاریک بسته به منبع تولید آن:
۱-اسید استئاریک گیاهی: اسید استئاریک از بسیاری از دانه ها گرفته می شود و برای امورد مختلف مورد استفاده قرار می گیرند.
۲- اسید استئاریک حیوانی: این دسته از اسید استئاریک ها عموما از تری گلیسیریدهای حیوانی بدست می آید که کاربردهای مختص به خود را دارند.
انواع اسید استئاریک بر اساس میزان خلوص
اسید استئاریک یک پرس:
این نوع اسید استئاریک، ماده ای جامد می باشد که حالت مومی دارد و عموما به رنگ زرد کم رنگ یافت می شود. منبع تولید این دسته از اسیدها، روغن های حیوانی می باشد. از کاربردهای این نوع می توان به استفاده از آن در صنعت تولید لاستیک، صنعت تولید پلاستیک، صنعت تولید کاغذ و… اشاره کرد.
اسید استئاریک دو پرس:
اسید استئاریک دو پرس، در فاز جامد به سر می برد و حالت مومی داشته و به رنگ سفید یافت می شود.میزان تصفیه شدن این ماده مابین دو نوع دیگر می باشد
اسید استئاریک سه پرس:
این نوع اسید همچون اسید استئاریک سه پرس، ماده ای جامد، مومی شکل و سفید رنگ می باشد. این نوع را خالص ترین نوع اسید استئاریک ها می دانند که کاربردهای متعددی در زمینه های مختلف دارد.
کاربرد های اسید استئاریک
اسید استئاریک کاربردهای بسیاری دارد که بزرگترین کاربرد آن در تولید و ساخت صابون است. اسید استئاریک معمولاً برای تولید استئارات سدیم، استئارات منیزیم، استئارات کلسیم، استئارات پتاسیم، استئارات آهن و استئارات سرب کاربرد دارد.
اسید استئاریک در کرم اصلاح، صابون و مواد شوینده
اسید استئاریک برای غلیظ شدن و سختتر شدن محصولاتی مانند کرم و صابون کاربرد دارد. همچنین استفاده از این ماده در تولید این محصولات باعث به وجود آمدن کف بیشتر میشود، که این ماده را به مادهای اصلی برای تولید این دسته از محصولات تبدیل کرده است. دلیل اصلی کف بیشتر، اثر سورفکتانت است که باعث کاهش کشش سطحی روغن میشود و در صورتی که کشش سطحی کاهش پیدا کند، آب و روغن با یکدیگر بهتر ترکیب میشوند و این باعث تشکیل دو فاز جدا از آب و روغن نمیشود.
کاربرد اسید استئاریک در ساخت کرم
اسید استئاریک در ساخت کرمها به منظور افزایش غلظت و درخشندگی محصولات استفاده میشود. همچنین این ماده باعث ایجاد رطوبت بیشتر، ایجاد حس نرمی و صافی میشود. حضور این ماده در کرمها و ترکیبات دیگر باعث از بین بردن نا خالصیهای سطح پوست، روغنها و کثیفیهای انباشته شده میشود و در نهایت باعث ایجاد حس خنکی میشود.
کاربرد اسید استئاریک در شمع سازی
از آنجایی که اسید استئاریک ترکیبی شبیه به موم دارد، هنگام افزودن این ماده به شمع باعث سفت و سخت شدن آن میشود و در صورت افزودن اسید استئاریک به شمع، باعث افزایش ماندگاری میشود. همچنین وجود این ماده به دلیل سختی شمع باعث دیرتر آب شدن آن میشود.
اسید استئاریک در داروسازی و پزشکی
اسید استئاریک یک ماده کمکی است و در قرصها، مکملهای دارویی و کپسولها به عنوان روان کننده کاربرد دارد. همچنین آزمایشهای انجام شده بر روی این ماده نشان دهنده این است که تأثیرات مطلوبی بر روی افزایش رشد مو و درمان طاسی دارد.
سایر کاربردهای اسید استئاریک
- ریخته گری
- کشاورزی
- تولید روانکننده
- عامل پرداخت کننده
- محصولات مراقبت شخصی
- خوراک دام و طیور
- صنایع نساجی
- لایه کارتهای بانکی
- مواد آرایشی و بهداشتی
- جلوگیری از اکسید شدن فلزات
- عامل نرم سازی در لاستیک
- چسبها و مواد شیمیایی درزگیر
- سوخت و افزودنیهای سوخت
- پوشش پودر فلزات
- کپسول آتش نشانی
- سخت کننده قند، شکر، شربتها و آبنباتها
- به عنوان عامل سفت کننده در ویتامین ث
- تولید لولههایPVC، ورق، پروفیلها و فیلمها
- به عنوان یک ماده افزودنی در تولید باتری سرب و اسید