کلر چیست؟
برای اولین بار بود که در سال 1774 گاز کلر توسط کارل شیله کشف شد، دانشمندان در ابتدا فکر می‌کردند که کلر حاوی مقدار بالایی اکسیژن است اما بعدها دریافتند که کلر خود نوعی عنصر بوده است. کلر با عدد اتمی 17 و نماد Cl به عنوان یک اکسیدکننده قوی شناخته می‌شود و گاز بسیار سنگینی است، به طوری که استنشاق آن می‌تواند منجر به خفگی شود. با وجود اینکه کلر یک گاز سمی بوده اما در بخش‌های مختلف صنعتی و خوراکی نیز استفاده می‌شود.
کاربردهای کلر چیست؟
خواص کلر مشابه عناصر هم‌گروه خود فلوئور، برم و ید بوده است.
در بخش تصفیه آب به عنوان یک عامل گندزدا و ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود، در مخازن آب آشامیدنی، استخرها و آب‌های راکد از کلر استفاده می‌کنند.
حمل و نقل آن بسیار آسان بوده و به سهولت می‌توان از آن استفاده کرد.
در مقایسه با سایر مواد ضدعفونی‌کننده هزینه بسیار پایین‌تری دارد به همین منظور به صرفه و اقتصادی بوده است.
در ساخت و تهیه ضدعفونی‌کننده‌ها، سفیدکننده‌ها و مواد شوینده از کلر استفاده می‌شود تا تمام ویروس‌ها و باکتری‌ها را از بین ببرد.
در بخش کشاورزی و تولید آفت‌کش‌ها و سم‌های کشاورزی از کلر به منظور از بین بردن عوامل بیماری‌زا استفاده می‌شود.
در بخش دارویی و درمانی در ساخت بسیاری از داروهای کاهنده کلسترول خون، داروهای آرتروز، داروهای آلرژی‌های فصلی و همچنین ساخت لنز و عینک از این گاز شیمیایی استفاده فراوانی می‌شود.
در بخش صنعت در تولید چیپ پنل‌های خورشیدی از سیلیکون استفاده می‌شود، ماده اولیه و سازنده سیلیکون کلر بوده است. در کنار این مواد از رزین‌هایی بر پایه کلر هم استفاده می‌شود.
در ساخت برخی از سلاح‌های شیمیایی و جلیقه‌های ضدگلوله نیز از این گاز استفاده خواهد شد.
در صنایع تولید کاغذ و محصولات کاغذی به عنوان یک سفیدکننده برای کاغذ استفاده می‌شود.
کلر عنصری سمی و قابل اشتعال است، ترکیب کلر با پتاسیم و اکسیژن می‌تواند در ساخت کبریت و مواد آتش‌زا بسیار موثر باشد.
در آتش‌نشانی‌ها و خشکشویی ها هم به عنوان یک ماده ضدعفونی‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از دیگر کاربردهای این عنصر استفاده در بخش‌هایی چون تولید پلاستیک، نساجی، تولید فرآورده‌های نفتی و تولید حلال‌ها در صنایع پلاستیک است.
مهم‌ترین ویژگی کلر جلوگیری از رشد لجن، جلبک و باکتری در داخل آب است و با وجود اینکه طعم و بوی بسیار تند و تیزی دارد اما وقتی در آب ترکیب شود به هیچ عنوان مزه و بوی آب را تغییر نخواهد داد.
روش تولید کلر
همانطور که گفتیم چون کلر با روش‌های ارزانی تولید می‌شود قیمت بسیار پایینی در مقایسه با سایر ضدعفونی‌کننده‌ها دارد. برای تهیه کلر تنها کافی است جریان برق را از نمک طعام عبور دهند در نتیجه کلر ساخته خواهد شد، این راه یکی از ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین راه‌های تولید کلر بوده است.
اما برای تهیه کلر به روش شیمیایی باید محلول سدیم کلراید را الکترولیز کنند تا کلر به دست آید. در این روش برای تولید کلر باید محلول سدیم کلراید را بین دو الکترود قرار دهند تا جریان الکتریکی ایجاد شود سپس کلراید آزاد شده و سدیم رسوب می‌کند؛ در نهایت فعال شدن مجدد سدیم با آب، کلر ساخته خواهد شد.
این روش به دلیل هزینه بالا و صرف انرژی امروزه در دسترس نیست.
عوارض و نکات ایمنی مربوط به کلر
- کلر یک ماده سمی و خطرناک است که نباید در برابر نور مستقیم خورشید، حرارت بالا و شعله مستقیم قرار بگیرد.
- در حین کار با کلر بهتر است از ماسک فیلتر‌دار، دستکش کار و عینک محافظ استفاده شود.
- محیطی که برای کار انتخاب می‌کنید بهتر است یا تهویه قوی داشته باشد و یا یک محیط آزاد باشد تا از استنشاق گاز کلر دچار خفگی و مشکلات تنفسی نشوید.
- کلر به پوست دست، چشم و ریه‌ها ممکن است آسیب جدی را وارد کند.
